Szlaki

W społecznie projektowanym Turnickim Parku Narodowym istnieje już kilka znakowanych szlaków pieszych. S też trasy idealne do uprawiania turystyki rowerowej. Warto też sprawdzić ofertę szlaków na stronie przemyskiego oddziału PTTK.

Szlaki i ścieżki turystyczne

Okolice społecznie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego najlepiej zwiedzać pieszo, rowerem lub samochodem. Komunikacja publiczna nie wszędzie i nie zawsze dojedzie. Niestety trasy i szlaki na Pogórzu Przemyskim i w górach Sanocko-Turczańskich (oprócz paru głównych szlaków PTTK o długich odcinkach asfaltowych) nie są odpowiednio przygotowane pod przeciętnego turystę, który chciałby w jak najkrótszym czasie zobaczyć jak najwięcej i jednocześnie się nie zgubić. Za to są idealnym miejscem dla wędrowców lubiących odkrywać za każdym zakrętem i wzniesieniem nowe atrakcje, zwłaszcza te przyrodnicze. Do tego potrzebna jest tylko mapa i kompas oraz umiejętność posługiwania się nimi. Nowsze technologie takie jak urządzenia gps mogą zawieść nas w środku lasu (zgubić zasięg z satelitą), ale są również bardzo przydatne. Wyznaczone w terenie znaki spacerowe oraz nieszosowe odcinki szlaków rowerowych, w większości przypadków są trudne do namierzenia. Podróżując po Pogórzu warto mieć ze sobą kopię mapy WIG (Wojskowego Instytutu Geograficznego), które pokazują jak wyglądał ten teren sprzed wysiedleń z lat 1945-47. Dzięki takim, historycznym mapom możemy zobaczyć, gdzie znajdowała się zabudowa, cerkiew, dwór czy też cmentarz we wsi, po której na współczesnych mapach pozostała tylko nazwa, a w rzeczywistości – lasy i polany. Jeśli będziemy mieć trochę szczęścia, odnajdziemy również ruiny lub fundamenty starej, wiejskiej zabudowy.

Stanisław Kryciński proponuje kilkadziesiąt ciekawych tras, które są dokładniej opisane w jego przewodniku pt. „Pogórze Przemyskie” (2014). Dzięki dokładnych wskazówkom, nawet bez oznaczeń, można zwiedzić najbardziej atrakcyjne pod względem kulturowym i historycznym miejsca, do których nie zawsze dojdzie się drogą asfaltową. W przewodniku znajdziemy opisy przejść:

1. Przemyśl – Wapielnica (394 m) – fort Prałkowce – Tarnawce – Krasiczyn
Do Wapielnicy znaki czerwone, dalej niebieskie, ok. 4:20 h
2. Krasiczyn – nagrobek konia w dawnym folwarku Leoncina
Nieoznaczony, ok. 45 min.
3. Przemyśl – Wapielnica – las Helicha – Brylińce – Kopyśno – Kopystańka (541 m) – Posada Rybotycka
Znaki czerwone, ok. 6:30 h
4. Krzeczkowski mur – Cisowa – Kopystańka
Nieoznakowany łącznik między głównymi szlakami PTTK (niebieskim i czerwonym), ok. 4 h
5. Kopystańka – Rybotycze
Znaki żółte, ok. 1 h
6. Kopysno – Rybotycka Góra (406 m) – Makowa
Bez znaków, 1:30 h
7. Przemyśl – Wapielnica – las Helicha – Szybenica (496 m) – Koniusza – Gruszowa – Huwniki – Kalwaria Pacławska
Znaki niebieskie (do Wapielnicy czerwone), ok. 6:30 h
8. Kalwaria Pacławska – Pacław – Żytne (505 m) – Przełęcz pod Kiczerą (445 m) – Paportno – Przełęcz pod Suchym Obyczem (617 m) – Przełęcz pod Jamną (524) – Jureczkowa
Znaki niebieskie, ok. 6 h
Warianty trasy (nie asfaltowe)
8.1. Przez Połoninki Arłamowskie do Przełęczy pod Suchym Obyczem lub przez Czeremoszne
8.2. Przez rezerwat Na Opalonym (570 m) do Jureczkowej
9. Przełęcz pod Suchym Obyczem (572 m) – dawna wieś Arłamów – Kwaszenina – Roztoka (642 m) – Przełęcz pod Brańcową (538 m) – Brańcowa (677 m), ok. 5 h
Do roztoki – szlak konny, od Przełęczy pod Brańcową szlak Szwejka – z przerwami
10. Makowa – Leszczyńska Góra (461 m) – Leszczyny – Sopotnik – Przełęcz pod Kiczerą (445 m)
Bez znaków, 2:30 h
11. Rybotycze – Kanasin (555 m) – Dolina Niemiecka – Suchy Obycz (618 m)
Żółty szlak, 3:30 h
12. Posada Rybotycka – Łysa (474 m)
Bez znaków, 45 min
13. Posada Rybotycka – Nad Przełomem (486 m) – Trójca – Jaworów (496 m) – Chomińskie (468 m) – Bircza
14. Bircza – Przełęcz nad Łomną – Leszczawa Górna – Bziana (578 m)
Odcinek szlaku czerwonego, 3:30 h
15. Jamna (598 m) – Grąziowa – Łomna – Leszczawa Dolna
zielony szlak „arłamowski” PTTK, ok. 7 h
16. Grąziowa – Maziarki – Trzcianiec – Bziana (578 m)
Bez znaków, ok. 3 h
17. Krościenko – Karaszyn – Liskowate – Roztoka (642 m)
Większość trasy bez znaków, czasami szlak konny, ok. 3 h
18. Jureczkowa – Brańcowa (677 m) – Przełęcz Wolańska (534 m) – Wysoki Dział (641 m) – Dźwiniacz Dolny – Kamienna Laworta (759 m) – Ustrzyki Dolne
Znaki niebieskie, ok. 6:30 h
19. Olszanica – przełom potoku Serednica – Wysoki Dział (641 m)
Jasnobrązowe znaki konne (rzadko), ok. 4 h
20. Wysoki Dział – Brelików – Ropienka
Bez znaków, 2:30 h
21. Pasmo Chwaniowa od Wysokiej Poręby po Brańcową
Czarno-żółty szlak Szwejka, ok. 4 h
22. Bzianka (574 m) – wieś Roztoka – Zawadka – Rakowa – Słonne (668 m) – przeł. Przysłup (620 m) – Liszna – Orli Kamień (518 m) – Biała Góra – Sanok
Szlak czerwony Przemyśl – Sanok, ok. 8 h
23. Bykowce – rezerwat Polanki – Słonny Wierch
Znaki zielone, 2:30 h
24. Zagórz – Zamek Sobień – Przysłup (651 m) – lotnisko szybowcowe pod Kamionką (631 m) – Bezmiechowa Górna – Rudenka – Olszanica
ok. 7 h
25. Krasiczyn – Olszany – Krzeczkowa – Huta Brzuska – Sufczyna – Piaskowa (470 m) – Bosaczka (455 m) – Piątkowa – Dylągowa – Bartkówka – Dynów
Fragment szlaku niebieskiego PTTK, ok. 14 h (2 dni)
26. Ulucz – Borownica – Krztów Mały – Połoninki Brzeżawskie – Lipa
Bez znaków, 6 h
27. Dobra Szlachecka – dolina Białego Potoku – pasmo Krztowa
Bez znaków, 2 h
28. Dobra Szlachecka – Lachawa
Szlakiem ikon, ok 2 h
29. Lipa – Bobrowa Dolina – Morochów (451 m) – Kotów – Piątkowa – Łubienka (449) – Wybrzeże – Dubiecko
Bez znaków, 6:30 h
30. Grzbiet nad Piątkową – Słonne – Kozigarb (332 m) – torfowisko Broduszurki – Winne-Podbukowina – Dubiecko
Dobre oznakowanie, 2:45 h
31. Grzbiet nad Piątkową – Słonne – Bachórzec
2:15 h

Uwaga! Spacerując blisko granicy polsko-ukraińskiej należy pamiętać o posiadaniu przy sobie dowodu tożsamości. Straż graniczna często kontroluje pojedyncze osoby, zwłaszcza jeśli opuszczamy główne drogi i ścieżki leśne. Najlepiej jednak zgłosić zamiar zbliżania się do granicy wcześniej, można zrobić to telefonicznie lub w placówce straży (Krościenko, Wojtkowa, Huwniki, Hermanowice).

Szlaki rowerowe

W opisywanym regionie bardzo łatwo zaplanować przyjemną i pełną wrażeń trasę rowerową. Jedynymi niedogodnościami mogą być wzniesienia (na co wskazują już same nazwy geograficzne miejsc) oraz połatany asfalt na niektórych odcinkach (coraz mniej takich). Brak oznakowania szlaków nie przeszkadza, wystarczy spojrzeć wcześniej na mapę i kierować się do poszczególnych miejscowości, za drogowskazami. Warto zaplanować sobie punkt docelowy, aby mieć pewny nocleg lub transport powrotny. Nie do wszystkich miejscowości dociera komunikacja publiczna i nie wszędzie odnajdziemy sklep. Takie informacje można odnaleźć w przewodnikach i na mapach turystycznych.

Całe dawne „Księstwo Arłamowskie” jest doskonale przygotowane pod trasy rowerowe. Świeżo wyremontowane drogi, wijące się w górę i na boki przez gęsty las, które prowadzą do  arłamowskiego hotelu, zachęcają do wycieczek miłośników dwóch kółek. Główna szosa Makowa – Jureczkowa jest dość ruchliwa i niebezpieczna ze względu na ostre zakręty i przemierzających je nieuważnych użytkowników dróg. Natomiast dolina Jamninki (Arłamów – Trójca) i pomniejsze trasy łączące resztę, nieistniejących już wsi, są jak najbardziej godne zwiedzenia. Stamtąd można udać się drogą wzdłuż Wiaru, w dowolnym kierunku.

Najlepiej wybierać wąskie szosy łączące małe przysiółki, których podwyższenia zapewniają wiele różnorodnych doznań krajobrazowych. Propozycjami podawanymi przez przewodniki są m.in. odcinek Wschodniego Szlaku Rowerowego Green Velo , który przebiega przez Pogórze Przemyskie i jest uważany za najpiękniejszą trasę rowerową Polski. Innym ciekawym rozwiązaniem dla wycieczki rowerowej jest Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej. Warto przebyć również Szlak Architektury Drewnianej.

Ponadto można wyznaczyć swoje własne szlaki, udając się wzdłuż nadsańskich umocnień (bunkry na Linii Mołotowa 1940-41). Inne propozycje tras rowerowych, to przejazd pustym pasem Chołowice – Cisowa – Łodzinka Dolna, odludnym asfaltem na linii Krościenko – Młyny – Ropienka – Zawadka, szosą Ropienka – Wojtkówka.

W Górach Słonnych najpopularniejszą trasą rowerową jest szosa Sanok – Przemyśl. Jest to trasa dla ambitnych rowerzystów, zahaczająca o wielką pętlę bieszczadzką. Na jej grani znajduje się punkt widokowy z panoramą w stronę Bieszczadów Wysokich. Na rowerze łatwiej niż pieszo i przyjemniej, niż samochodem zwiedza się np. cerkwie.

Dolina Sanu jest wręcz stworzona do zwiedzania rowerem, szosy są niezbyt ruchliwe, widoki sielskie, a ukształtowanie terenu nie sprawia trudności przeciętnemu rowerzyście. Doskonałym pomysłem jest wycieczka w górę rzeki rowerem i powrót kajakiem (lub wersja w drugą stronę – dla wytrwałych). Dodatkową atrakcją są promy na Sanie, które zabierają na pokład pieszych i zmotoryzowanych.

Na terenie projektowanego parku oraz jego otuliny priorytetowym zadaniem będzie wytyczenie szlaków turystycznych, które będą skupiać najważniejsze miejsca z zakresu historii, kultury i sztuki oraz osobno szlaki przyrodnicze. Z pewnością do takich tras będzie należało zaliczyć: grodziska, fortyfikacje obronne Twierdzy Przemyśl i Linii Mołotowa, architekturę sakralną (cerkwie, zabytki, kapliczki), krajobrazy kulturowe wsi, drewnianą zabudowę gospodarczą, nieistniejące wsie. Szlaki przyrodnicze będą prowadzić przez fragmenty lasów naturalnych, tak by pokazać różnicę pomiędzy nimi, a lasami gospodarczymi oraz przez połoninki z wyznaczonymi punktami widokowym. Dziedzictwo przyrodnicze wewnątrz projektowanych granic parku jest nierozłącznie powiązane z dziedzictwem kulturowym, którego bogactwo jest skoncentrowane poza jego granicami.



projektowany park narodowy